🟦 Жедел парапроктит дегеніміз не?
Жедел парапроктит — тік ішек маңындағы тіндердің іріңді қабынуы. Бұл хирургтар мен проктологтар жиі кездестіретін аурулардың бірі.
Бұл дерт көбіне ер адамдарда жиі кездеседі. Себебі — ішек микрофлорасындағы аралас инфекция: стафилококк, стрептококк, ішек таяқшалары. Сирек жағдайда — туберкулез немесе зеңдер себеп болуы мүмкін.
🟦 **Парапроктит не
себептен пайда болады?**
Ауру тік ішек маңындағы тіндерге инфекция түскенде дамиды. Бастапқыда ұсақ зақымдардан басталып, күрделі асқынуларға алып келуі мүмкін.
📌 Негізгі себептері:
Тік ішек шырышты қабатының микротравмалары
Қатты нәжіс іш қату кезінде
тіндерді зақымдайды, инфекцияға жол ашады.
Тік ішек аурулары
Анальды жарық, криптит (анальды қалташалардың қабынуы), геморрой, проктит және басқа да қабынулар.
* **Иммунитеттің әлсіреуі**
Салқындау, стресс, ұйқысыздық, антиденелер деңгейінің төмендеуі — иммундық қорғанысты әлсіретіп, инфекцияның өршуіне жағдай жасайды.
* **Алкогольді жиі қолдану**
Қан айналымын бұзады, организмнің қорғаныс қабілетін төмендетеді, қабыну үдерістерін күшейтеді.
* **Созылмалы инфекция ошақтары**
Ангина, гайморит, созылмалы тонзиллит, тұмау және басқа вирустар — иммунитет төмендеген кезде
бактериялар белсенділеніп, тік ішек маңында қабынуды бастайды.
* **Ішек жұмысындағы бұзылыстар**
Созылмалы іш қату — шырышты қабатқа қысым түсіріп, жарақаттайды.
Жиі болатын іш өту — тінді тітіркендіріп, жергілікті қорғанысты әлсіретеді.
---
🦠 **Қабыну қалай дамиды?**
Анальды крипталар арқылы бактериялар (көбіне стафилококк, ішек таяқшасы, стрептококк) тік ішек маңындағы май тіндеріне енеді. Сол жерде олар тез көбейіп:
* ісіну,
* іріңді ошақ (абсцесс) тудырады.
Емсіз қалса, қабыну созылмалы формаға өтіп, тік ішек жыланкөзіне (свищ) айналуы мүмкін.
📅 Алғашқы белгілер — ауырсыну, жайсыздық, дене қызуы байқалса, уақыт созбай проктологқа жүгініңіз.
Тік ішек жыланкөзі
Тік ішек жыланкөзі — бұл көбінесе жедел парапроктиттің (іріңді қабынудың) асқынуынан дамитын созылмалы ауру.
Бұл кезде тік ішек қабырғасында өзек (жыланкөз жолы) пайда болады. Ол ішектегі ішкі тесікті анус айналасындағы терідегі сыртқы тесіктен байланыстырады.
Жыланкөз не себептен пайда болады?
Негізгі себеп — жедел парапроктит (іріңді қабыну). Сирек жағдайда жарақаттар мен басқа да зақымдар себеп болады.
Қалай білінеді?
Жыланкөз әдетте толқынды түрде дамиды: қозу кезеңдері тыныш кезеңдермен алмасып отырады.
Қозу кезінде мынадай белгілер байқалады:
анус маңында ауырсыну мен ашыту,
дене қызуының көтерілуі,
жыланкөзден ірің немесе шырыш бөлінуі,
жағымсыз иіс,
газ бен нәжістің шығуы қиындауы.
Тыныш кезеңде ішкі тесік уақытша жабылып, белгілер азаяды. Бірақ уақыт өте келе ауру қайта асқынады.
Ауру ұзаққа созылған жағдайда асқынулар дамуы мүмкін: тіндердің тыртықтануы, тік ішектің тарылуы, амилоидоз, ал өте сирек жағдайда — қатерлі ісікке айналу қаупі бар.
Қалай диагноз қойылады?
Тәжірибелі дәрігерге әдетте қарапайым тексеру мен пальпация (қолмен ұстап көру) жеткілікті. Нақтылау үшін мына әдістер қолданылады:
тік ішекті саусақпен тексеру,
металл зондпен зерттеу,
қажет болса арнайы қосымша әдістер.
Негізгі мақсат — жыланкөздің қай жерде орналасқанын, бағытын және сфинктерге қатысын анықтау.
Емдеу
Жыланкөз өздігінен жазылмайды, сондықтан негізгі ем — операция.
Қазіргі хирургия бірнеше әдісті ұсынады:
жыланкөзді хирургиялық кесіп алып тастау,
эндоскопиялық тазарту және арнайы материалдармен (коллаген желімі, пермакол және т.б.) жабу.
Әдіс жыланкөздің орналасуына, күрделілігіне және науқастың жалпы жағдайына байланысты таңдалады.
